Στον παρόντα τόμο δημοσιεύονται οι εισηγήσεις στο ΙΑ΄ Διαχριστιανικό Συμπόσιο με θέμα «Ο άγιος Αυγουστίνος στην ανατολική και τη δυτική παράδοση», που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη μεταξύ 3-5 Σεπτεμβρίου 2009 και το οποίο συνδιοργάνωσαν το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Φραγκισκανικό Ινστιτούτο Πνευματικότητας του Ποντιφικικού Πανεπιστημίου Antonianum της Ρώμης. Το Συμπόσιο αυτό αποτελεί τον ενδέκατο κρίκο μιας αλυσίδας συναντήσεων μεταξύ ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών θεολόγων, ερευνητών και καθηγητών, που με αφετηρία το 1994 μέχρι σήμερα λαμβάνουν χώρα ανά τακτά χρονικά διαστήματα εκ περιτροπής στην Ελλάδα και στην Ιταλία.

"Στόχος αυτών των συναντήσεων, σύμφωνα με την σκοποθεσία των συνδιοργανωτών, είναι η κριτική μελέτη και ανάδειξη των κοινών πηγών που ενώνουν τις δύο παραδόσεις, την ανατολική και την δυτική, καθώς και η νηφάλια διερεύνηση των ποικίλων προβλημάτων που ακόμη στέκονται εμπόδιο στην πραγμάτωση του ρητού βιβλικού αιτήματος και της προσδοκίας της πιστεύουσας κοινότητας, η οποία σε κάθε ευχαριστιακή της σύναξη, προσεύχεται «υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου (…) και υπέρ της των πάντων ενώσεως». Αξίζει να σημειωθεί ότι η αλυσίδα αυτών των συναντήσεων δεν διεκόπη και συνέχισε να αποτελεί έναν ανοιχτό δίαυλο κοινωνίας και επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών, ακόμη και σε περιόδους που η ψυχρότητα και η αμοιβαία καχυποψία είχαν σκιάσει ή και παγώσει το κλίμα του επίσημου διαλόγου των θεσμικών εκφραστών της Ορθοδοξίας και του Καθολικισμού. Από την άποψη αυτή, οι συγκριμένες συναντήσεις, πέρα από την ερευνητικές της προϋποθέσεις και ευρέσεις ή τους αναγνώσιμους καρπούς της, όπως ο ανά χείρας τόμος, αποτελεί πρώτα απ’ όλα μια αυταπόδεικτη μαρτυρία ισχυρών και γνήσια αδελφικών προσωπικών σχέσεων, δομημένων πάνω στη δίψα της ενότητας, στον αμοιβαίο σεβασμό ή, έστω, σε μια αγαπητική βίωση και αποδοχή της ετερότητας, εν προκειμένω της ομολογιακής αλλά και της ευρύτερα πολιτισμικής.
*
Το Ι΄ Διαχριστιανικό Συμπόσιο πραγματοποιήθηκε το 2007 στην Τήνο και, με αφορμή τη συμπλήρωση 1600 ετών από την κοίμηση του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, είχε το εξής θέμα: «Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης». Η από κοινού εντρύφηση στη θεολογική ευφυΐα και στην αγιολογική προσωπικότητα του μείζονος ελληνόφωνου Πατέρα και Διδασκάλου της αδιαίρετης Εκκλησίας καθώς και στη διερεύνηση της βαθιάς του επίδρασης στην εκκλησιαστική συνείδηση σύνολης της Χριστιανοσύνης αποτέλεσε μια εύλογη αφορμή για την αφιέρωση του επόμενου συνεδρίου στον ιερό Αυγουστίνο και στην αποτίμηση της παρουσίας και της κληρονομιάς του στη σύγχρονη, ανατολική και δυτική σκέψη.

Εξαιτίας ακριβώς του θέματός του, το συγκεκριμένο Συμπόσιο διεύρυνε τους συμμετέχοντες και διοργανωτές. Έτσι, εκτός από τους ορθόδοξους καθηγητές του Αριστοτελείου και τους φραγκισκανούς του Antonianum στο όλο εγχείρημα ενεπλάκη δραστικά και το Πατερικό Ινστιτούτο Augustinianum της Ρώμης, με τη συμμετοχή εκλεκτών στελεχών του στις εισηγήσεις αλλά με την στέγαση της τελευταίας συνεδρίας των εργασιών στις φιλόξενες και κατανυκτικές του αίθουσες.
*
Τολμηρός ψυχογράφος των εσωτερικών του περιπετειών και ταλαντεύσεων και ανατόμος της μετάνοιας, εμβριθής ερμηνευτής και ακαταπόνητος αντιαιρετικός συγγραφέας, εκκλησιαστικός ποιμένας και χριστιανός διανοούμενος, εμπνευσμένος οραματιστής μιας χριστιανικής αντίληψης της ιστορίας και μιας επίγειας Πολιτείας του Θεού μα πάνω ή πριν απ’ όλα μια θρησκεύουσα προσωπικότητα, που άλλοτε βυθίζεται στον πυθμένα μιας ενοχικής αβύσσου άλλοτε κραυγάζει την οδυνηρή απουσία του Θεού και άλλοτε γεύεται τη θεία γλυκύτητα στον ουρανίσκο της ψυχής του, ο Αυγουστίνος αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση στον χώρο της δυτικής σκέψης και δικαίως κατέχει μια δεσπόζουσα θέση στη χριστιανική γραμματολογία, όπως και στη συλλογική συνείδηση του εκκλησιαστικού σώματος. Πράγματι, από τη μια πλευρά, η “θύραθεν” διανόηση αναγνωρίζει στην προσωπικότητα και στο έργο του ένα από τα πλέον διαχρονικά, συμπαγέστερα και πιο χαρακτηριστικά θεμέλια της ταυτότητας του δυτικού ανθρώπου και, μάλιστα, ανεξάρτητα από τη θρησκευτική του δέσμευση ή τη ρητή ομολιαγική του ταυτότητα. Από την άλλη, η πιστεύουσα διανόηση και η εκκλησιαστική κοινότητα ατενίζουν στο πρόσωπο του επισκόπου Ιππώνος έναν μείζονα Πατέρα και Διδάσκαλο, ένα άγιο, που από την κομβική στιγμή της μεταστροφής του στον Χριστιανισμό δεν έπαυσε να σταθμίζει την απουσία ή την παρουσία της θείας χάριτος ακαταπόνητα και με κάθε δυνατό τρόπο: συναισθηματικό αλλά και αισθητικό, πνευματικό και συνάμα διανοητικό, ψυχολογικό και ταυτόχρονα θεολογικό".

Απόσπασμα από το Προλογικό Σημείωμα του Επ. Καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ., Παναγιώτη Αρ. Υφαντή

Yπενθυμίζεται ότι στο συνέδριο απηύθυναν χαιρετισμούς ο Πάπας Ρώμης Βενέδικτος ΙΣΤ΄, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος και οι Μητροπολίτες Ιωαννίνων Θεόκλητος, Δημητριάδος Ιγνάτιος και Σύρου Δωρόθεος.

Στον τόμο των πρακτικών περιλαμβάνονται οι παρακάτω εισηγήσεις:

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΙΤΕΡΗΣ
Ο Άγιος Αυγουστίνος σε Ανατολή και Δύση

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ
Νους και βούληση κατά τον ιερό Αυγουστίνο και την ελληνική πατερική παράδοση

JOHANNES B. FREYER
Ο αυγουστινισμός και οι φραγκισκανοί

NELLO CIPRIANI
H τριαδολογία του αγίου Αυγουστίνου με έμφαση στην περί Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡ. ΥΦΑΝΤΗΣ
Η γλυκύτητα του Θεού στον Αυγουστίνο Ιππώνος και στον Συμεών τον Νέο Θεολόγο. Παράλληλες αναγνώσεις

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ι. ΣΚΑΛΤΣΗΣ
Ο ιερός Αυγουστίνος στο εορτολόγιο και την υμνογραφία

VITTORINO GROSSI
Η ανθρωπολογία του αγίου Αυγουστίνου σε διάλογο με τη σύγχρονη ανατολική θεολογία

ΦΩΤΙΟΣ Σ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
Η θεία χάρη στον ιερό Αυγουστίνο και την ανατολική πατερική παράδοση

ΠΈΤΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ- ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΟΥ
Αυγουστίνος-Παύλος-Νόμος: Το πρόβλημα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας

ROBERT DODARO
Ο Αυγουστίνος Ιππώνος γύρω από το ζήτημα της πνευματικής τελειότητας του ανθρώπου

MARIA GRAZIA MARA
Ο Αυγουστίνος και ορισμένοι έλληνες Πατέρες: Ο Ωριγένης και ο Ιωάννης Χρυσόστομος

AΝΝΑ ΚΟΛΤΣΙΟΥ-ΝΙΚΉΤΑ
Ελληνικές μεταφράσεις έργων του ιερού Αυγουστίνου. Κίνητρα και σκοποί

ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΉΣ
Η τιμή και το κύρος του ιερού Αυγουστίνου στην μεταβυζαντινή γραμματεία

BASILIO PETRÀ
To ψεύδος κατά τον Αυγουστίνο υπό το φως της σύγχρονης (ορθόδοξης) ηθικής σκέψης

ΝΊΚΟΣ ΜΑΓΓΙΩΡΟΣ
Ο Ιερός Αυγουστίνος στην Κανονική Παράδοση της Ανατολής

ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ., ATHENAEUM ANTONIANUM DI ROMA, ΙSTITUTO PATRISTICO AUGUSTINIANUM DI ROMA

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡ. ΥΦΑΝΤΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ: ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Χ. ΛΙΑΝΟΣ ΛΙΑΝΤΗΣ